Johannes Vermeer, Het melkmeisje, 1660
De benaming Het melkmeisje is feitelijk onjuist omdat een melkmeisje een vrouw was die melk aan huis bezorgde; de hier afgebeelde vrouw is een keukenmeid. Ze is als zodanig te herkennen vanwege haar eenvoudige kleding en gestreken hoofdkapje. Ze staat in het midden van de afbeelding, in een kamer met aan de linkerzijde een venster, waardoor het licht binnenvalt. Voor haar, aan de linkerzijde en onder het venster, bevindt zich een tafel, bedekt met een kleed, waarop een mand met brood, een kan, en andere waren staan. De meid schenkt melk vanuit een kruik in een schaal die ook op tafel staat; haar aandacht is gericht op het schenken. De ruimte is schaars ingericht, rechts is een voetenstoof afgebeeld. De muur achter haar suggereert een kamer met een verleden; er zitten wat gaten in en er steken twee spijkers uit. Met radiografisch en infraroodonderzoek werd vastgesteld dat Vermeer oorspronkelijk op de muur achter de meid iets had geschilderd dat op een rechthoek leek, mogelijk een schoorsteenmantel of een plattegrond.[noot 1] Rechts beneden stond eerst een wasmand afgebeeld, die vervangen werd door de voetenstoof en een rij blauwwitte tegeltjes. Vermeer creëerde door die wijzigingen meer rust in de compositie en de aandacht van de beschouwer werd nog meer op de meid en haar handeling gericht.
In 1765 werd het schilderij geveild toen Leendert Pieter de Neufville de collectie, opgebouwd door zijn vader, verkocht. Het werk werd in 1908 van de erfgenamen van Pieter Six van Vromade (1827-1905) door het Rijksmuseum Amsterdam aangeschaft met financiële ondersteuning van het Rijk en de Vereniging Rembrandt.
