Jan Havickszoon Steen, Soo voer gesongen, soo na gepepen, ca 1668-1670
Jan Steen nam voor het hier besproken schilderij zijn eigen gezin als model, in drie generaties. Hij schildert het met veel zelfspot. De schaterende pijproker rechtsachter is een zelfportret. De vrouw linksvoor, met het decolleté, is zijn echtgenote Grietje van Goyen. In de kinderen is hun eigen kroost te herkennen. Het werk is exemplarisch voor wat later zou heten “een huishouden van Jan Steen”. Een drukke, enigszins ordeloze bedoening. Klaarblijkelijk wordt de doop van het jongste kind gevierd, afgaand op de kraamherenmuts van de grootvader. Traditioneel zou de vader deze moeten dragen, maar het past in de heersende sfeer van een omgekeerde wereld. Alle aanwezigen lijken in een schalkse bui. Steen leert een van zijn zonen pijproken, terwijl het meisje aandachtig toekijkt wat gebeurt, waarschijnlijk verwachtend dat hij gaat hoesten. De wulpse vrouw laat zich nog maar eens inschenken. Haar onzedige houding wordt symbolisch weerspiegeld in de doedelzak, die toentertijd gold als het instrument van zotten en wellustigen. Deze “blaaspijp” verwijst ook naar het “napijpen” door de kinderen, net als de tabakspijp en de papegaai.
Steen toont in dit werk tevens aan een buitengewoon vaardig schilder te zijn die heel goed verschillende materialen wist te suggereren, zoals de aardewerken kan links op de vloer, de lila rok en de parelende wijn.
