Jan Asselijn, De bedreigde zwaan, ca. 1650
Het schilderij toont een knobbelzwaan die haar nest met eieren beschermt tegen een hond. Aan de voorstelling zijn na het overlijden van Asselijn drie opschriften toegevoegd. Onder de zwaan staat in hoofdletters DE RAAD=PENSIONARIS. Vermoed wordt dat daarmee Johan de Witt bedoeld wordt. Die gedachte wordt versterkt doordat de familie De Witt een zwaan als symbool heeft. Op een van de eieren staat, eveneens in hoofdletters, HOLLAND geschreven, een verwijzing naar het gewest Holland, waarvan De Witt raadpensionaris was. Boven de hond staat DE VIAND VAN DE STAAT. Op die manier kreeg de voorstelling de allegorische betekenis van Johan de Witt (de zwaan), die Holland (het ei) beschermt tegen de vijanden van de staat (de hond).
Verondersteld wordt dat de opschriften ongeveer honderd jaar na Asselijns overlijden zijn aangebracht. Wie dat heeft gedaan, is niet bekend. In de achttiende eeuw was het gebruikelijk om schilderijen een allegorische betekenis toe te schrijven, anders vond men een schilderij te basaal. Omdat de hond komt aangezwommen, wordt gedacht dat met die vijand Engeland bedoeld wordt, evenals prins Willem III van Oranje-Nassau, waarvan De Witt altijd heeft willen voorkomen dat die stadhouder van Holland zou worden. Willem III werd na het overlijden van De Witt koning van Engeland.
